Toelichting bij de verjaardagskalender “Silvolde door de jaren heen”
Op initiatief van de
diaconie van van de H. Mauritius geloofsgemeenschap in Silvolde en in
samenwerking met de heemkundige vereniging ‘Old Sillevold’ is deze kalender
samengesteld.
Door corona zijn al enkele bijeenkomsten voor ouderen vervallen. Met deze
kalender als nieuwjaarspresentje wil de diaconie het leed enigszins verzachten.
Een aantal Silvoldse
bedrijven heeft bijgedragen in de kosten; de kalender is ook te koop bij de
Welkoop en het Creatieplein.
Voorpagina:
Omstreeks 1905 was de
komst van een fotograaf een hele belevenis. In 2016, na de laatste renovatie, is
er veel veranderd, maar nog steeds herkenbaar.
Januari:
Het St. Clara klooster met aan de rechterkant de kapel. De zusters
Franciscanessen van Heythuysen hebben veel voor de gemeenschap betekend, vooral
in het onderwijs. Bij het eeuwfeest in 1962 woonden er nog tientallen nonnen.
Het klooster werd gesloopt in 1983. Nu staat daar IJsselwolde aan de
Kloosterhof.
Februari:
Het gezicht op Silvolde wordt gedomineerd door twee kerktorens (de katholieke
kerk komt terug bij de maand mei). De oudste kerk, de Oude Mauritiuskerk met de
bijna 800 jaar oude tufstenen muur, is sinds de reformatie in gebruik als
Hervormde kerk.
Het markante koepeltje heeft de hoge spits, die op oude afbeeldingen te zien is,
vervangen.
In het Kraaienbos stond een zondagsschooltje.
In Bontebrug staat de Gereformeerde kerk. De kerk uit 1932 viel in 1945 helaas
ten prooi aan oorlogsgeweld, toen daar een munitiewagen ontplofte.
Maart:
Het onderwijs is al lange tijd goed vertegenwoordigd in Silvolde: lager
onderwijs (ook openbaar) én voortgezet onderwijs. Pastoor Bluemers heeft in
tweede helft van de 19e eeuw een belangrijke rol gespeeld bij de
totstandkoming hiervan (zie ook bij januari). In het klooster was, naast de RK
meisjesschool, ook een huishoudschool.
Tegenwoordig staat basisschool De Plakkenberg aan het Pastoor Bluemersplein.
April: De Markt was altijd het
kloppend hart van Silvolde: zie ook de voorpagina.
Hotel Kaak (later café Te Dorsthorst, nu ‘Bij Ons’) was een tijdlang het station
van de Geldersche Tramweg Maatschappij, later nam Hotel Harbers deze functie
over. Ook de fietsenzaak annex autobedrijf van Ten Have was destijds aan de
Markt.
Mei:
Na de grote brand van 1825, waarbij naast 31 huizen en 3 schuren ook de
Schuurkerk werd verwoest, werd een nieuwe katholieke kerk gebouwd. Het was een
zgn. Waterstaatskerk, onder auspiciën van dit ministerie, hij was gereed in
1836.
In 1931 werd ter plekke de huidige Mauritiuskerk gebouwd. Ook de ‘Bedrukte
Moeder Gods van Varsseveld’ kwam daar terug en werd destijds onderwerp van
bedevaarten. De (ruggelingse) wederhelft van dit Marianum bevindt zich in het
ziekenhuis van Anholt.
Juni: Al vanaf de 14e
eeuw was in het moerasgebied tussen Terborg, Silvolde en Oer de ‘Schuijlenburg’.
Een vesting, later tot woonkasteel verbouwd. In 1945 is dit kasteel door de
geallieerden gebombardeerd, waarna de restanten zijn afgebroken.
De naam leeft voort in die van het zorgcentrum.
Juli:
De kern van Silvolde, benaderd vanuit verschillende richtingen. Voorbij de
‘ingang’ (komend vanaf Terborg) stond zo’n 100 jaar geleden het
Patronaatsgebouw. De huidige Prins Bernhardstraat heette voorheen Buurtsche weg,
later was dit Veldstraat.
Augustus:
Silvolde was altijd een landelijke plaats, omgeven door boerderijen. De molen
van Gerritsen en de zuivelfabriek waren dominant aanwezig. De kenmerkende
gevelsteen is later ingemetseld in een gevel nabij de plek van de
‘boterfabriek’.
September: De kermis was eertijds op de Markt.
In alle zalen en cafés was wel wat te beleven. Voor de schutterij ‘Willem Tell’
was dit het hoogtepunt van het jaar, eveneens voor andere muziekverenigingen.
Ook werd deelgenomen aan concoursen en bij feestelijke gelegenheden werd het
vendel gezwaaid. De onderste foto is genomen voor kasteel de Schuijlenburg; hier
worden de Zeven Provinciën uitgebeeld.
Oktober:
De veemarkt, nabij de Markt in de huidige Prins Bernhardstraat, weerspiegelt het
agrarische karakter van Silvolde. De koe op de bovenste foto is een prijskoe. De
veldwachter ziet erop toe dat alles eerlijk verloopt…
November:
Overzichten vanuit een hoger standpunt. Op het ‘Panorama’ zie je in de verte de
Berkenlaan, daarvoor de ‘holtplaats’ van de stoomhoutzagerij ‘De Volharding’,
waar boomstammen tot balken en planken werden gezaagd, niet afhankelijk van
wind.
Verder een luchtfoto van kasteel de Schuijlenburg, de aankomst van Sinterklaas
in 1924 en een schilderij van de Plakkenberg, met op de voorgrond de Boterweg.
December:
De mens centraal. Voor velen was het dorp Silvolde hun leefwereld. Lokale
ambachtslieden, zoals de dorpssmid Van Raaij, waren belangrijk. Naoberschap was
heel gewoon, maar ook noodzakelijk. Gezamenlijke feesten en een bloeiend
verenigingsleven versterkten de saamhorigheid.
Er was nog geen
waterleiding. De dorpspompen waren een ontmoetingsplek, waar ook het jonge
bruidspaar een glas water dronk. Omdat er ook nog geen riolering was, werd de
inhoud van de gierton vaak over het bouwland uitgestrooid.
Het leven van velen
speelde zich in en om het dorp af, hoewel de stoomtram van de Gelderse Tramweg
Maatschappij daar eind 19e eeuw al wel verandering in bracht.
Hier de locomotief ‘Silvolde’. Op de foto ernaast de Berkenlaan en de
Dennenberg.
Achterpagina: De namen van de sponsors, allen lokale ondernemers, zijn in historisch perspectief geplaatst.
- Jos de Bakker. Op deze plek was eertijds de bakkerij van Johan en Theo Wolters.
-
Van Balveren had al heel lang een
‘rijwielhandel’ en destijds ook een busbedrijf.
- De ‘Olde Bond’ van Veenhuizen is als
Welkoop in een fraai nieuw pand gevestigd.
-
De Regiobank staat op de plek van
stoomhoutzagerij “De Volharding’ met erachter de holtplaats (zie ook bij
november).
-
Rijnlandhaven
op Harbershoek, waar vroeger hotel Harbers was. Afgebrand in 1980.
-
Willemsen.
Automobiel betekent ‘zelf bewegend’. In wezen is dat nog altijd zo…
-
Creatieplein.
De winkel annex postkantoor van Hoitink werd begin 20e eeuw een paar meter
smaller gemaakt om de weg te kunnen verbreden.
-
Plus Peperkamp.
In feite was het vroeger heel gewoon dat allerlei zaken aan huis werden
verkocht: de melkboer kwam met zijn wagen, de slager en bakker hadden een mand
op de fiets en de marskramer had heel wat in zijn mars.
-
Mijnen Media.
Hier, voor de drogisterij van ‘de Dames van Ten Have’ was de weg erg smal. In de
volksmond het Silvoldse ‘Nauw van Calais’…
Verantwoording:
Deze kalender is
ontstaan vanuit een prettige en vruchtbare samenwerking tussen de diaconale
werkgroep en ‘Old Sillevold’. Het 25-jarig jubileum van de heemkundige
vereniging (in februari 2022) wordt ook gemarkeerd met deze uitgave.
Op de website van
‘Old Sillevold’ is een uitgebreidere toelichting te vinden, evenals veel meer
foto’s, video’s en verhalen over Silvolde in vroeger tijden.
Bijvoorbeeld over de
inmiddels verdwenen Heerlijkheid Lichtenberg, over kasteel de Schuijlenburg, het
klooster St. Clara, Silvolde in de Tweede Wereldoorlog, over agrarische zaken en
boerderijen. Er is op de website ook een link naar de uitgebreide Silvoldse
encyclopedie ‘SilvoldepediA’, met veel wetenswaardigheden en prachtige verhalen.